ΜΕ ΕΜΠΝΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ

Νεροκολοκύθες ζωγραφισμένες με μοτίβα από την αρχαία ελληνική τέχνη (αγγειογραφία, τοιχογραφία)

_______________________________________________________ 

Τα παρακάτω έργα παρουσιάστηκαν σε έκθεση (Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2022) στην αίθουσα τέχνης "Παλίσσανδρος", Ερμού 8, Πάτρα.

Στόχος δεν είναι η πιστή αναπαράσταση αρχαίων αγγείων, αλλά η έμπνευση με μοτίβα από την αρχαία ελληνική αγγειογραφία, που είναι τόσο πλούσια!...

Ενδεικτικά, εντούτοις, επεμβαίνοντας στο σώμα της νεροκολοκύθας, κατασκεύασα ελάχιστα αντιπροσωπευτικά ομοιώματα αγγείων, απλώς για να αναδείξω τις δυνατότητες που προσφέρει το φυσικό αυτό υλικό, αλλά και ως δείγματα αγγείων, στα οποία κυρίως αναφέρεται η παρούσα συλλογή εικαστικών έργων.

 _______________________________________________________ 

Πρώτες δοκιμές
______________________________________________________

Ραμφόστομη πρόχους

______________________________________________________

Ανθέμια

______________________________________________________

Με τμήμα νεροκολοκύθας, ως πρότυπο αγγείο νεολιθικής εποχής από το Διμήνι Θεσσαλίας

______________________________________________________ 

Ως πρότυπο οινοχόη κορινθιακή αρχαϊκής τέχνης, ανατολίζουσας (παραστάσεις μυθολογικών τεράτων), μελανόμορφου ρυθμού

______________________________________________________ 

_______________________________________________________ 

Ως πρότυπο αγγείο αρχαϊκής τέχνης, ανατολίζουσας (παραστάσεις μυθολογικών τεράτων), μελανόμορφου ρυθμού

_____________________________________________________ 

Ο Ηρακλής παλεύει και νικά τον ποτάμιο θεό Αχελώο για την καρδιά της Δηιάνειρας. Ως πρότυπο ερυθρόμορφη στάμνος (520-510 π.Χ., British Museum, London) 

____________________________________________________ 

Ως πρότυπο κάνθαρος του ώριμου γεωμετρικού ρυθμού (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα) 

______________________________________________________ 

Κάνθαρος. Με τμήμα νεροκολοκύθας. Ως πρότυπο γεωμετρικός κάνθαρος (750 π.Χ.)

______________________________________________________ 

Με πρότυπο οινοχόη της γεωμετρικής εποχής

______________________________________________________ 

Εικονίζεται ο Διόνυσος να κάνει σπονδή και απέναντί του ο κόρακας, που τον καταράστηκε ο θεός (και από λευκό πουλί έγινε μαύρο). Ως πρότυπο το εσωτερικό κύλικας λευκού βάθους. (Γύρω στο 490 π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο, Δελφοί).

___________________________________________________ 

Φλυακογραφία (=ιλαροτραγωδία), που παρουσιάζει τον θεό Δία σε ερωτική περιπέτεια: Ο Δίας κωμική φιγούρα, άσχημος γέρος, νυχτοπερπατά με το κεφάλι ανάμεσα από μια σκάλα, που κουβαλάει για να φτάσει την αγαπημένη του (πιθανό να είναι η Αλκμήνη), που τον κοιτάζει από το παράθυρό της ψηλά. Ο Ερμής τού φέγγει με λυχνάρι. Ως πρότυπο κρατήρας ποσειδωνιακός (350-340 π.Χ., Musei Vaticani, Roma).

"Φλύακες" ονόμαζαν οι Έλληνες της Κάτω Ιταλίας όχι μόνο τους ηθοποιούς που έπαιζαν ένα είδος λαϊκής κωμωδίας, αλλά και τα ίδια τα έργα που ανέβαζαν στη σκηνή. Τα πολλά κατωιταλιωτικά ερυθρόμορφα αγγεία (από τον 4ο αιώνα π.Χ. ήδη) μας δίνουν μια πολύ καλή εικόνα από το αυτοσχέδιο αυτό λογοτεχνικό είδος. Εκτός από τα θέματα που έπαιρναν από την καθημερινή ζωή, τους άρεσε να παρωδούν γνωστούς μύθους θεών, όπως του Δία, του Απόλλωνα, του Ποσειδώνα, και ηρώων, όπως του Ηρακλή, του Οδυσσέα κ.α.

(πηγή πληροφοριών: Ελληνική Μυθολογία, τόμος 1, σελ. 139, Εκδοτική Αθηνών)

Η παρούσα φλυακογραφία (ιλαροτραγωδία) έχει σχέση με θεατρικές παραστάσεις, αφού οι δύο φιγούρες φορούν προσωπεία και οι φορεσιές δείχνουν αστεία κοστούμια κωμωδίας. Ο Ερμής το ίδιο άσχημος και αστείος, όπως ο Δίας, με χαρακτηριστικά νέγρου σκλάβου. Ως πρότυπο κρατήρας ποσειδωνιακός (350-340 π.Χ., Musei Vaticani, Roma). Η ομοιότητα με τις φιγούρες του νεοελληνικού θεάτρου σκιών είναι, νομίζω, χαρακτηριστική!

Η πίσω πλευρά

____________________________________________________ 

Φλυακογραφία. Ο γέροντας Κένταυρος Χείρων, τραυματισμένος από φαρμακερά βέλη του Ηρακλή, αφού λούστηκε σε νερά ιαματικής πηγής των Νυμφών, προσπαθεί να ανεβεί στο ιερό. Ο Ξανθίας, έχοντας αποθέσει στο πρόπυλο του ναού τις αποσκευές του με το σκούφο του, τον τραβά από το κεφάλι, ενώ ένας δούλος τον σπρώχνει από τα οπίσθια, έτσι ώστε να δίνει την εντύπωση ότι το σώμα καταλήγει σε αλογίσια καπούλια Κενταύρου. Ως πρότυπο ένας κρατήρας από την Απουλία (380-370 π.Χ., British Museum, London).

Κάτω δεξιά ένας νέος (ίσως ο Αχιλλέας) παρακολουθεί, ενώ πάνω δεξιά οι Νύμφες, γριές και άσχημες, προβάλλουν από το άνοιγμα της σπηλιάς τους.

____________________________________________________ 

Η Σφίγγα στο βάθρο της. Ως πρότυπο ερυθρόμορφος αμφορέας (450-440 π.Χ., Museum of Fine Arts, Boston), όπου παριστάνεται αντιμέτωπη με τον Οιδίποδα, που λύνει το αίνιγμά της.

____________________________________________________ 

Οι Σειρήνες με τις μελωδίες τους προσπαθούν να σαγηνεύσουν τον Οδυσσέα, ο οποίος όμως, για να μην υποκύψει, περνά δεμένος στο κατάρτι του πλοίου του. Ως πρότυπο μελανόμορφη οινοχόη (500-475 π.Χ., Συλλογή Throneholst, Stockholm).

____________________________________________________ 

Η γέννηση της Αφροδίτης. Με πρότυπο ερυθρόμορφη πελίκη (Γύρω στα 370-360 π.Χ., Θεσσαλονίκη, Αρχαιολογικό Μουσείο)

___________________________________________________ 

Ως πρότυπο κύλικα (δισκοπότηρο) από τη Χίο (560-540 π.Χ., British Museum, London).

____________________________________________________ 

Ως πρότυπο πρόχους Κυπρο-Αρχαϊκής Ι περιόδου, ελεύθερου ζωγραφικού ρυθμού (750 — 600 π.Χ.)

____________________________________________________ 

Ο Ήλιος πάνω στο άρμα του, που το σέρνουν δύο φτερωτά άλογα. Ως πρότυπο ερυθρόμορφος κρατήρας (μέσα του 5ου αι. π.Χ., Institute of Arts, Detroit).

____________________________________________________ 

Η Ευρώπη έχει πλησιάσει τον όμορφο ταύρο, τον Δία μεταμορφωμένο, ο οποίος σε λίγο θα ορμήσει στη θάλασσα και εκείνη θα γαντζωθεί πάνω του, για να περάσει το πέλαγος. Ως πρότυπο ερυθρόμορφος κρατήρας (γύρω στα 480 π.Χ., Museo Nazionale Archeologico, Tarquinia).

___________________________________________________ 

Η Ευρώπη καθισμένη στον ταύρο ταξιδεύει πάνω από τη θάλασσα. Τα ζώα της θάλασσας συμμετέχουν στη γιορτινή ατμόσφαιρα για το ζευγάρι, ενώ ο Έρωτας πετά προς τους νεόνυμφους, για να τους στολίσει με ταινία. Με πρότυπο ερυθρόμορφο αμφορέα (περίπου 400 π.Χ., British Museum, London)

___________________________________________________

Η Δανάη, έγκλειστη στο δωμάτιό της από τον πατέρα της, βλέπει τη χρυσή βροχή, που μπαίνει από το παράθυρο και είναι ο Δίας, μεταμορφωμένος, που έτσι θα ενωθεί μαζί της και θα γεννηθεί ο Περσέας. Με πρότυπο ερυθρόμορφο κρατήρα, 490-480 π.Χ., Μουσείο Ermitage, Leningrad).

___________________________________________________ 

Από αγγειογραφία με ομόκεντρους κύκλους και αβακωτό σχέδιο

___________________________________________________ 

Με πρότυπο τη μινωική τοιχογραφία από τα ανάκτορα της Κνωσού

Δεν είναι μόνο η αγγειογραφία της αρχαίας τέχνης, αλλά και οι περίφημες τοιχογραφίες του κυκλαδικού, του μινωικού και του μυκηναϊκού πολιτισμού, που τροφοδοτούν την έμπνευση!
__________________________________________________ 

Με πρότυπο την τοιχογραφία με τους μπλε παπύρους από το Ακρωτήρι της Θήρας.

__________________________________________________ 

Ως πρότυπο "σκύφος" γεωμετρικής εποχής (Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα). Στο εσωτερικό άφησα να φαίνονται σπόροι της νεροκολοκύθας.

__________________________________________________

Με μοτίβα από τα αγγεία της γεωμετρικής τέχνης

__________________________________________________

Στη μία όψη: Μούσα με την κιθάρα της στον Ελικώνα. Στην άλλη όψη: άλλη Μούσα ακούει με προσήλωση την κιθάρα της καθιστής Μούσας Με πρότυπο λευκή λήκυθο, γύρω στο 440 π.Χ., (Μόναχο, Staatliche Antikensammlungen)

__________________________________________________

Μια Μυκηναία. Ως πρότυπο μυκηναϊκή τοιχογραφία, με κατάδηλη την επιρροή από τη μινωική τέχνη.

__________________________________________________

Με πρότυπο ερυθρόμορφη κύλικα (510 π.Χ. περίπου, Staatliche Antikensammlungen, Μόναχο). Η παράσταση: Κατά την επιστροφή του Ηρακλή στην Ελλάδα με τα βόδια του Γηρυόνη, ο Νηλέας με τους γιους του προσπάθησαν να τα κλέψουν (απόσπασμα της παράστασης)

__________________________________________________

Με πρότυπο τοιχογραφία από τον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου στη Θήρα (Σαντορίνη). Μικρογραφική ζωφόρος από την ανώτερη ζώνη του ανατολικού τοίχου στο δωμάτιο 5 της Δυτικής Οικίας, με παράσταση ποταμού σε υποτροπικό περιβάλλον.

__________________________________________________

Με πρότυπο από τον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου στη Θήρα (Σαντορίνη): πρόχους με παράσταση δελφινιών σε θαλάσσιο βυθό.

__________________________________________________

Με μοτίβα από θηραϊκές τοιχογραφίες

__________________________________________________

Με πρότυπο την τοιχογραφία του νεαρού ψαρά από τον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου στη Θήρα.
__________________________________________________

Με πρότυπο κυκλαδική τοιχογραφία από το δωμάτιο των κυριών, Ακρωτήρι της Θήρας.

__________________________________________________

Με πρότυπο τοιχογραφική σύνθεση από τον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου στη Θήρα. Παριστάνει τρεις γυναικείες μορφές («Λατρεύτριες»), που φορώντας πλούσιες ενδυμασίες και πολύτιμα κοσμήματα κατευθύνονται προς το τέμενος. Η εικονιζόμενη «Λατρεύτρια», ώριμη γυναίκα, φοράει αραχνοΰφαντο διαφανές περικόρμιο και προτείνει το αριστερό της χέρι κρατώντας πολύτιμο περιδέραιο.
__________________________________________________

Από μινωική τοιχογραφία, το γαλάζιο πουλί

 __________________________________________________

Από μινωική τοιχογραφία, τρεις πέρδικες

__________________________________________________

Από ερυθρόμορφο αγγείο, η φιγούρα ξυλουργού που κατασκευάζει κιβώτιο.

__________________________________________________

Πωλητής τόνου (με διάθεση γελοιογραφική). Με πρότυπο κρατήρα (380-370 π.Χ.)

Ιχθυοπώλης με πελάτη. Με πρότυπο όλπη (510-500 π.Χ.)

Παραστάσεις ιχθυοπωλών με πελάτες

__________________________________________________

Από ερυθρόμορφο αγγείο, παιδί, που στο ένα χέρι κρατάει σταμνί, ενώ με το άλλο κυλάει τροχίσκο (ρόδα).

__________________________________________________

Με πρότυπο τη μινωική τοιχογραφία των ανακτόρων της Κνωσού: Ο πρίγκιπας με τα κρίνα.

__________________________________________________

Ο Ποσειδώνας αναδύεται από τη θάλασσα καβάλα σε ιππόκαμπο. Με πρότυπο ερυθρόμορφη υδρία (μετά το 400 π.Χ., Metropolitan Museum, Νέα Υόρκη).

__________________________________________________

Ο τιμωρημένος Σίσυφος στον Άδη ανεβάζει σε λόφο μεγάλο βράχο, αλλά ο βράχος από την κορυφή κατρακυλά πάντα, για να επαναληφθεί η αέναη προσπάθεια. Με πρότυπο μελανόμορφο αμφορέα (510-500 π.Χ., Staatliche Antikensammlungen, Μόναχο)

Δεξιά ο Πλούτων παρακολουθεί το μαρτύριο του Σίσυφου

Αριστερά η Περσεφόνη παρακολουθεί το μαρτύριο του Σίσυφου

__________________________________________________

            

Ο Οιδίπους λύνει το αίνιγμα της Σφίγγας. Με πρότυπο το εσωτερικό ερυθρόμορφης κύλικας (470-460 π.Χ., Musei Vaticani, Roma)

__________________________________________________

Με πρότυπο μινωικό αλάβαστρο - θαλάσσιος ρυθμός

__________________________________________________

Με πρότυπο μινωικό αμφορέα του θαλάσσιου ρυθμού

__________________________________________________

Χταπόδι - Mε πρότυπο μινωικό αμφορέα του θαλάσσιου ρυθμού

__________________________________________________

Με πρότυπο μυκηναϊκό αμφορέα

__________________________________________________

Ομοίωμα αγγείου (με τμήμα νεροκολοκύθας), αττική μελανόμορφη κύαθος (510-490 π.Χ. περίπου) με παράσταση του Περσέα να κυνηγά τις τρεις Γοργόνες. Το αγγείο χρησιμοποιούσαν για να αντλούν κρασί από τον κρατήρα. Λειτουργούσε και ως μονάδα χωρητικότητας.

__________________________________________________

Με πρότυπο μελανόμορφη οφθαλμωτή κύλικα (6ος αι. π.Χ. The Walters Art Museum, Baltimore, Maryland)

__________________________________________________

Με πρότυπο την περίφημη μινωική τοιχογραφία της αποκαλούμενης "Παριζιάνας", Κνωσός

 __________________________________________________

Με πρότυπο τη μινωική τοιχογραφία με Μινωίτισσα χορεύτρια, Κνωσός

 __________________________________________________

Με πρότυπο τη μινωική τοιχογραφία "Οι γαλάζιες κυρίες", Κνωσός

__________________________________________________

Μοτίβα από μινωικό αμφορέα

__________________________________________________

Μοτίβα από κυκλαδική τοιχογραφία

__________________________________________________

Με πρότυπο γεωμετρική οινοχόη

__________________________________________________

Σαν αρχαίο αγγείο, τριφυλλόστομη οινοχόη

__________________________________________________

Η τοιχογραφία των μικρών πυγμάχων, από την προϊστορική Θήρα

__________________________________________________

Με πρότυπο μινωική τοιχογραφία

__________________________________________________

Με απόσπασμα από τοιχογραφία με αγριοκάτσικα, της προϊστορικής Θήρας.

__________________________________________________

Ομοίωμα αγγείου Πρώιμης κυπριακής περιόδου (The University of Melbourne Art Collection)

__________________________________________________

Η θεά Άρτεμη με τον κύκνο, από παράσταση σε λευκή λήκυθο (490 π.Χ., Μουσείο Ermitage, Leningrad).

__________________________________________________

Ολυμπιακά αθλήματα-παγκράτιο. Ο διαιτητής επεμβαίνει, γιατί ο αθλητής χρησιμοποιεί απαγορευμένη λαβή, ώστε να βγάλει το μάτι του αντιπάλου!

Ολυμπιακά αθλήματα-παγκράτιο. Μια αντικανονική κίνηση, ο αθλητής με αυστηρά απαγορευμένη λαβή προσπαθεί με τον δείκτη του χεριού του να βγάλει το μάτι του αντιπάλου!

 __________________________________________________

Ολυμπιακά αθλήματα-πυγμαχία: Ο επιτιθέμενος αθλητής, νικητής

Ολυμπιακά αθλήματα-πυγμαχία: Όταν ο ηττημένος ύψωνε τον δείκτη του χεριού του, ο αγώνας έληγε.

__________________________________________________

Με μοτίβα από μινωικό πίθο και τοιχογραφία

__________________________________________________

Μια σπάνια εικόνα από αγγειογραφία. Πατέρας κουνάει το γιο του σε κούνια.
Παράσταση (απόσπασμα) από αττική ερυθρόμορφη οινοχόη που αποδίδεται στο λεγόμενο ζωγράφο της Ερέτριας (περίπου 425 π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα).

__________________________________________________

   Έχουμε χρέος να υπηρετούμε την ομορφιά. Πιστεύω βαθιά σε αυτό. Οφείλουμε πολλά σ’ αυτή. Χάρη στην ομορφιά αξίζει να ζούμε. Υπάρχει γύρω μας, υπάρχει μέσα μας, ίσως λανθάνει μέσα στον καθένα μας. Η ζωγραφική μου είναι αφιερωμένη στις ομορφιές της ζωής, τις ομορφιές της χώρας μας, τις ομορφιές της φύσης.
   Οι αρχαίοι Έλληνες μας το έδειξαν με την τέχνη τους και στο δρόμο αυτό συνεχίζουμε με τις δικές μας διαδρομές. Μέχρι σήμερα δοκίμασα πολλές μορφές δημιουργίας στον εικαστικό τομέα. Στη ζωγραφική πινάκων με απασχόλησε, για αρκετό χρονικό διάστημα, χωρίς διάθεση στείρας αρχαιολατρίας, ο «διάλογος» των αρχαίων ελληνικών γλυπτών με το σήμερα θεωρώντας πως δεν αποτελούν έργα τέχνης μόνο για τα Μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους,…

   Στις τελευταίες εικαστικές δραστηριότητές μου, πάνω σε ένα φυσικό υλικό, που από την ελληνική αρχαιότητα ήταν γνωστό και χρησιμοποιήθηκε με πολλούς τρόπους, όπως και σε πλήθος λαών, τη νεροκολοκύθα, διαπίστωσα την καταπληκτική ομοιότητα της επιφάνειας του αντικειμένου με την επιφάνεια των πήλινων αρχαίων αγγείων.

   Με τη σειρά «Με έμπνευση από αρχαία αγγεία και τοιχογραφίες» αποτυπώνοντας στην επιφάνεια της νεροκολοκύθας αποσπάσματα από αγγειογραφίες, άλλοτε μοτίβα μόνο, γεωμετρικά, ανθέμια, ζώα, δελφίνια, φυτά κ.α., άλλοτε παραστάσεις αφηγηματικές, που αναφέρονται στην ελληνική μυθολογία, στην ιστορική πραγματικότητα ή ακόμα στην κοινωνική ζωή των αρχαίων, στόχο έχω αφενός να παρουσιάσω την ποικιλία και τον πλούτο της ελληνικής αγγειογραφίας, αφετέρου να συντελέσω, στο μέτρο του δυνατού, στην προσέγγιση του αρχαίου κόσμου και της τέχνης του εκ μέρους των θεατών των εν λόγω εικαστικών δημιουργιών μέσω ενός όμορφου φυσικού υλικού και δημοφιλούς, που μπορεί να φέρει την ομορφιά της αρχαίας αγγειογραφίας πέρα από τους μουσειακούς χώρους. Τη σειρά των αγγειογραφιών συμπληρώνουν τα θέματα, που αντλώ από τις γνωστές και δημοφιλέστατες τοιχογραφίες του κυκλαδικού, του μινωικού και μυκηναϊκού πολιτισμού. Από τη ζωγραφική σε πλήθος αγγειογραφιών και τοιχογραφιών εκτός άλλων διαφαίνεται η μεγάλη φυσιολατρία των αρχαίων κατοίκων του τόπου μας, η φυσιολατρία, που επιβάλλεται να καταστεί και πάλι τρόπος ζωής στην εποχή μας, αφού όλοι γνωρίζουμε πόσο καταστροφικοί για το φυσικό περιβάλλον έχουμε γίνει με το σύγχρονο τρόπο ζωής μας.

   Στόχος μου, βέβαια, δεν ήταν η πιστή αναπαράσταση των αρχαίων αγγείων, αλλά η αναφορά σε αυτά. Ενδεικτικά, εντούτοις, επεμβαίνοντας στο σώμα της νεροκολοκύθας, κατασκεύασα ελάχιστα αντιπροσωπευτικά ομοιώματα αγγείων, απλώς για να αναδείξω τις δυνατότητες που προσφέρει το φυσικό αυτό υλικό, αλλά και ως δείγματα αγγείων, στα οποία αναφέρεται η παρούσα συλλογή εικαστικών έργων.

___________________________________________________

Επικοινωνία: : pchaloul@sch.gr / 6944633078