Νεροκολοκύθες ζωγραφισμένες με μοτίβα από την αρχαία ελληνική τέχνη (αγγειογραφία, τοιχογραφία)
_______________________________________________________
Τα παρακάτω έργα παρουσιάστηκαν σε έκθεση (Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2022) στην αίθουσα τέχνης "Παλίσσανδρος", Ερμού 8, Πάτρα.
Στόχος δεν είναι η πιστή αναπαράσταση αρχαίων αγγείων, αλλά η έμπνευση με μοτίβα από την αρχαία ελληνική αγγειογραφία, που είναι τόσο πλούσια!...
Ενδεικτικά,
εντούτοις, επεμβαίνοντας στο σώμα της νεροκολοκύθας, κατασκεύασα ελάχιστα αντιπροσωπευτικά
ομοιώματα αγγείων, απλώς για να αναδείξω τις δυνατότητες που προσφέρει το
φυσικό αυτό υλικό, αλλά και ως δείγματα αγγείων, στα οποία κυρίως αναφέρεται η παρούσα
συλλογή εικαστικών έργων.
_______________________________________________________
Πρώτες δοκιμές
______________________________________________________
______________________________________________________
Ραμφόστομη πρόχους
______________________________________________________
______________________________________________________
Ανθέμια
______________________________________________________
 |
| Με τμήμα νεροκολοκύθας, ως πρότυπο αγγείο νεολιθικής εποχής από το Διμήνι Θεσσαλίας |
 | |
|
_______________________________________________________
 |
| Ως πρότυπο αγγείο αρχαϊκής τέχνης, ανατολίζουσας (παραστάσεις μυθολογικών τεράτων), μελανόμορφου ρυθμού |
_____________________________________________________
 |
| Ο Ηρακλής παλεύει και νικά τον ποτάμιο θεό Αχελώο για την καρδιά της Δηιάνειρας. Ως πρότυπο ερυθρόμορφη στάμνος (520-510 π.Χ., British Museum, London) |
____________________________________________________
 |
| Ως πρότυπο κάνθαρος του ώριμου γεωμετρικού ρυθμού (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα) |
______________________________________________________
 |
| Κάνθαρος. Με τμήμα νεροκολοκύθας. Ως πρότυπο γεωμετρικός κάνθαρος (750 π.Χ.) |
______________________________________________________
______________________________________________________
 |
| Με πρότυπο οινοχόη της γεωμετρικής εποχής |
 |
| Εικονίζεται ο Διόνυσος να κάνει σπονδή και απέναντί του ο κόρακας, που τον καταράστηκε ο θεός (και από λευκό πουλί έγινε μαύρο). Ως πρότυπο το εσωτερικό κύλικας λευκού βάθους. (Γύρω στο 490 π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο, Δελφοί). |
___________________________________________________
 |
| Φλυακογραφία (=ιλαροτραγωδία), που παρουσιάζει τον θεό Δία σε ερωτική περιπέτεια: Ο Δίας κωμική φιγούρα, άσχημος γέρος, νυχτοπερπατά με το κεφάλι ανάμεσα από μια σκάλα, που κουβαλάει για να φτάσει την αγαπημένη του (πιθανό να είναι η Αλκμήνη), που τον κοιτάζει από το παράθυρό της ψηλά. Ο Ερμής τού φέγγει με λυχνάρι. Ως πρότυπο κρατήρας ποσειδωνιακός (350-340 π.Χ., Musei Vaticani, Roma). |
"Φλύακες" ονόμαζαν οι Έλληνες της Κάτω Ιταλίας όχι μόνο τους ηθοποιούς που έπαιζαν ένα είδος λαϊκής κωμωδίας, αλλά και τα ίδια τα έργα που ανέβαζαν στη σκηνή. Τα πολλά κατωιταλιωτικά ερυθρόμορφα αγγεία (από τον 4ο αιώνα π.Χ. ήδη) μας δίνουν μια πολύ καλή εικόνα από το αυτοσχέδιο αυτό λογοτεχνικό είδος. Εκτός από τα θέματα που έπαιρναν από την καθημερινή ζωή, τους άρεσε να παρωδούν γνωστούς μύθους θεών, όπως του Δία, του Απόλλωνα, του Ποσειδώνα, και ηρώων, όπως του Ηρακλή, του Οδυσσέα κ.α.
(πηγή πληροφοριών: Ελληνική Μυθολογία, τόμος 1, σελ. 139, Εκδοτική Αθηνών)
 |
| Η παρούσα φλυακογραφία (ιλαροτραγωδία) έχει σχέση με θεατρικές παραστάσεις, αφού οι δύο φιγούρες φορούν προσωπεία και οι φορεσιές δείχνουν αστεία κοστούμια κωμωδίας. Ο Ερμής το ίδιο άσχημος και αστείος, όπως ο Δίας, με χαρακτηριστικά νέγρου σκλάβου. Ως πρότυπο κρατήρας ποσειδωνιακός (350-340 π.Χ., Musei Vaticani, Roma). Η ομοιότητα με τις φιγούρες του νεοελληνικού θεάτρου σκιών είναι, νομίζω, χαρακτηριστική! |
 |
| Η πίσω πλευρά |
____________________________________________________
 |
| Φλυακογραφία. Ο γέροντας Κένταυρος Χείρων, τραυματισμένος από φαρμακερά βέλη του Ηρακλή, αφού λούστηκε σε νερά ιαματικής πηγής των Νυμφών, προσπαθεί να ανεβεί στο ιερό. Ο Ξανθίας, έχοντας αποθέσει στο πρόπυλο του ναού τις αποσκευές του με το σκούφο του, τον τραβά από το κεφάλι, ενώ ένας δούλος τον σπρώχνει από τα οπίσθια, έτσι ώστε να δίνει την εντύπωση ότι το σώμα καταλήγει σε αλογίσια καπούλια Κενταύρου. Ως πρότυπο ένας κρατήρας από την Απουλία (380-370 π.Χ., British Museum, London). |
 |
| Κάτω δεξιά ένας νέος (ίσως ο Αχιλλέας) παρακολουθεί, ενώ πάνω δεξιά οι Νύμφες, γριές και άσχημες, προβάλλουν από το άνοιγμα της σπηλιάς τους. |
____________________________________________________
 |
 |
 |
| Οι Σειρήνες με τις μελωδίες τους προσπαθούν να σαγηνεύσουν τον Οδυσσέα, ο οποίος όμως, για να μην υποκύψει, περνά δεμένος στο κατάρτι του πλοίου του. Ως πρότυπο μελανόμορφη οινοχόη (500-475 π.Χ., Συλλογή Throneholst, Stockholm). |
 |
| Η γέννηση της Αφροδίτης. Με πρότυπο ερυθρόμορφη πελίκη (Γύρω στα 370-360 π.Χ., Θεσσαλονίκη, Αρχαιολογικό Μουσείο) |
 |
| Ως πρότυπο κύλικα (δισκοπότηρο) από τη Χίο (560-540 π.Χ., British Museum, London). |
 |
| Ως πρότυπο πρόχους Κυπρο-Αρχαϊκής Ι περιόδου, ελεύθερου ζωγραφικού ρυθμού (750 — 600 π.Χ.) |
 |
| Ο Ήλιος πάνω στο άρμα του, που το σέρνουν δύο φτερωτά άλογα. Ως πρότυπο ερυθρόμορφος κρατήρας (μέσα του 5ου αι. π.Χ., Institute of Arts, Detroit). |
 |
| Η Ευρώπη έχει πλησιάσει τον όμορφο ταύρο, τον Δία μεταμορφωμένο, ο οποίος σε λίγο θα ορμήσει στη θάλασσα και εκείνη θα γαντζωθεί πάνω του, για να περάσει το πέλαγος. Ως πρότυπο ερυθρόμορφος κρατήρας (γύρω στα 480 π.Χ., Museo Nazionale Archeologico, Tarquinia). |
 |
| Η Ευρώπη καθισμένη στον ταύρο ταξιδεύει πάνω από τη θάλασσα. Τα ζώα της θάλασσας συμμετέχουν στη γιορτινή ατμόσφαιρα για το ζευγάρι, ενώ ο Έρωτας πετά προς τους νεόνυμφους, για να τους στολίσει με ταινία. Με πρότυπο ερυθρόμορφο αμφορέα (περίπου 400 π.Χ., British Museum, London) |
 |
| Η Δανάη, έγκλειστη στο δωμάτιό της από τον πατέρα της, βλέπει τη χρυσή βροχή, που μπαίνει από το παράθυρο και είναι ο Δίας, μεταμορφωμένος, που έτσι θα ενωθεί μαζί της και θα γεννηθεί ο Περσέας. Με πρότυπο ερυθρόμορφο κρατήρα, 490-480 π.Χ., Μουσείο Ermitage, Leningrad). |
 |
| Από αγγειογραφία με ομόκεντρους κύκλους και αβακωτό σχέδιο |
 |
| Με πρότυπο τη μινωική τοιχογραφία από τα ανάκτορα της Κνωσού |
__________________________________________________
 |
| Με πρότυπο την τοιχογραφία με τους μπλε παπύρους από το Ακρωτήρι της Θήρας. |
 |
| Ως πρότυπο "σκύφος" γεωμετρικής εποχής (Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα). Στο εσωτερικό άφησα να φαίνονται σπόροι της νεροκολοκύθας. |
 |
| Με μοτίβα από τα αγγεία της γεωμετρικής τέχνης |
 |
| Στη μία όψη: Μούσα με την κιθάρα της στον Ελικώνα. Στην άλλη όψη: άλλη Μούσα ακούει με προσήλωση την κιθάρα της καθιστής Μούσας Με πρότυπο λευκή λήκυθο, γύρω στο 440 π.Χ., (Μόναχο, Staatliche Antikensammlungen) |
__________________________________________________
 |
| Μια Μυκηναία. Ως πρότυπο μυκηναϊκή τοιχογραφία, με κατάδηλη την επιρροή από τη μινωική τέχνη. |
__________________________________________________
 |
| Με πρότυπο ερυθρόμορφη κύλικα (510 π.Χ. περίπου, Staatliche Antikensammlungen, Μόναχο). Η παράσταση: Κατά την επιστροφή του Ηρακλή στην Ελλάδα με τα βόδια του Γηρυόνη, ο Νηλέας με τους γιους του προσπάθησαν να τα κλέψουν (απόσπασμα της παράστασης) |
__________________________________________________
 |
| Με πρότυπο τοιχογραφία από τον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου στη Θήρα (Σαντορίνη). Μικρογραφική ζωφόρος από την ανώτερη ζώνη του ανατολικού τοίχου στο δωμάτιο 5 της Δυτικής Οικίας, με παράσταση ποταμού σε υποτροπικό περιβάλλον. |
__________________________________________________
 | ||
Με πρότυπο από τον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου στη Θήρα (Σαντορίνη): πρόχους με παράσταση δελφινιών σε θαλάσσιο βυθό.
__________________________________________________
|
__________________________________________________
  |
| Με πρότυπο την τοιχογραφία του νεαρού ψαρά από τον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου στη Θήρα. __________________________________________________ |
 |
 |
| Με πρότυπο κυκλαδική τοιχογραφία από το δωμάτιο των κυριών, Ακρωτήρι της Θήρας. |
 |
| Με πρότυπο τοιχογραφική σύνθεση από τον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου στη Θήρα. Παριστάνει τρεις γυναικείες μορφές («Λατρεύτριες»), που φορώντας πλούσιες ενδυμασίες και πολύτιμα κοσμήματα κατευθύνονται προς το τέμενος. Η εικονιζόμενη «Λατρεύτρια», ώριμη γυναίκα, φοράει αραχνοΰφαντο διαφανές περικόρμιο και προτείνει το αριστερό της χέρι κρατώντας πολύτιμο περιδέραιο. __________________________________________________ |
 |
| Από μινωική τοιχογραφία, το γαλάζιο πουλί |
 |
| Από μινωική τοιχογραφία, τρεις πέρδικες |
 |
| Από ερυθρόμορφο αγγείο, η φιγούρα ξυλουργού που κατασκευάζει κιβώτιο. |
 |
| Πωλητής τόνου (με διάθεση γελοιογραφική). Με πρότυπο κρατήρα (380-370 π.Χ.) |
 |
| Ιχθυοπώλης με πελάτη. Με πρότυπο όλπη (510-500 π.Χ.) |
 |
| Παραστάσεις ιχθυοπωλών με πελάτες |
 |
| Από ερυθρόμορφο αγγείο, παιδί, που στο ένα χέρι κρατάει σταμνί, ενώ με το άλλο κυλάει τροχίσκο (ρόδα). |
 |
| Με πρότυπο τη μινωική τοιχογραφία των ανακτόρων της Κνωσού: Ο πρίγκιπας με τα κρίνα. |
 |
| Ο Ποσειδώνας αναδύεται από τη θάλασσα καβάλα σε ιππόκαμπο. Με πρότυπο ερυθρόμορφη υδρία (μετά το 400 π.Χ., Metropolitan Museum, Νέα Υόρκη). |
 |
| Ο τιμωρημένος Σίσυφος στον Άδη ανεβάζει σε λόφο μεγάλο βράχο, αλλά ο βράχος από την κορυφή κατρακυλά πάντα, για να επαναληφθεί η αέναη προσπάθεια. Με πρότυπο μελανόμορφο αμφορέα (510-500 π.Χ., Staatliche Antikensammlungen, Μόναχο) |
 |
| Δεξιά ο Πλούτων παρακολουθεί το μαρτύριο του Σίσυφου |
 |
| Αριστερά η Περσεφόνη παρακολουθεί το μαρτύριο του Σίσυφου |
 |
| Ο Οιδίπους λύνει το αίνιγμα της Σφίγγας. Με πρότυπο το εσωτερικό ερυθρόμορφης κύλικας (470-460 π.Χ., Musei Vaticani, Roma) |
 |
| Με πρότυπο μινωικό αλάβαστρο - θαλάσσιος ρυθμός |
__________________________________________________
 |
| Με πρότυπο μινωικό αμφορέα του θαλάσσιου ρυθμού |
__________________________________________________
 |
| Χταπόδι - Mε πρότυπο μινωικό αμφορέα του θαλάσσιου ρυθμού |
__________________________________________________
 |
| Με πρότυπο μυκηναϊκό αμφορέα |
__________________________________________________
 |
| Ομοίωμα αγγείου (με τμήμα νεροκολοκύθας), αττική μελανόμορφη κύαθος (510-490 π.Χ. περίπου) με παράσταση του Περσέα να κυνηγά τις τρεις Γοργόνες. Το αγγείο χρησιμοποιούσαν για να αντλούν κρασί από τον κρατήρα. Λειτουργούσε και ως μονάδα χωρητικότητας. |
__________________________________________________
 |
Με πρότυπο μελανόμορφη οφθαλμωτή κύλικα (6ος αι. π.Χ. The Walters Art
Museum, Baltimore, Maryland)
|
__________________________________________________
 |
| Με πρότυπο την περίφημη μινωική τοιχογραφία της αποκαλούμενης "Παριζιάνας", Κνωσός |
__________________________________________________
  |
| Με πρότυπο τη μινωική τοιχογραφία με Μινωίτισσα χορεύτρια, Κνωσός |
__________________________________________________
 |
| Με πρότυπο τη μινωική τοιχογραφία "Οι γαλάζιες κυρίες", Κνωσός |
__________________________________________________
 |
| Μοτίβα από μινωικό αμφορέα |
 |
| Μοτίβα από κυκλαδική τοιχογραφία |
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
 |
| Με πρότυπο γεωμετρική οινοχόη |
 |
| Σαν αρχαίο αγγείο, τριφυλλόστομη οινοχόη |
 |
| Η τοιχογραφία των μικρών πυγμάχων, από την προϊστορική Θήρα |
 |
| Με πρότυπο μινωική τοιχογραφία |
 |
| Με απόσπασμα από τοιχογραφία με αγριοκάτσικα, της προϊστορικής Θήρας. |
 |
| Ομοίωμα αγγείου Πρώιμης κυπριακής περιόδου (The University of Melbourne Art Collection) |
 |
| Η θεά Άρτεμη με τον κύκνο, από παράσταση σε λευκή λήκυθο (490 π.Χ., Μουσείο Ermitage, Leningrad). |
 |
| Ολυμπιακά αθλήματα-παγκράτιο. Ο διαιτητής επεμβαίνει, γιατί ο αθλητής χρησιμοποιεί απαγορευμένη λαβή, ώστε να βγάλει το μάτι του αντιπάλου! |
 |
| Ολυμπιακά αθλήματα-παγκράτιο. Μια αντικανονική κίνηση, ο αθλητής με αυστηρά απαγορευμένη λαβή προσπαθεί με τον δείκτη του χεριού του να βγάλει το μάτι του αντιπάλου! |
 |
| Ολυμπιακά αθλήματα-πυγμαχία: Ο επιτιθέμενος αθλητής, νικητής |
 |
Ολυμπιακά αθλήματα-πυγμαχία: Όταν ο ηττημένος ύψωνε τον δείκτη του χεριού του, ο αγώνας έληγε. |
 |
| Με μοτίβα από μινωικό πίθο και τοιχογραφία |
 |
Μια σπάνια εικόνα από αγγειογραφία. Πατέρας κουνάει το γιο του σε κούνια.
Παράσταση (απόσπασμα) από αττική ερυθρόμορφη οινοχόη που αποδίδεται στο λεγόμενο ζωγράφο της Ερέτριας (περίπου 425 π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα). |
__________________________________________________
Έχουμε χρέος να υπηρετούμε την
ομορφιά. Πιστεύω βαθιά σε αυτό. Οφείλουμε πολλά σ’ αυτή. Χάρη στην ομορφιά
αξίζει να ζούμε. Υπάρχει γύρω μας, υπάρχει μέσα μας, ίσως λανθάνει μέσα στον
καθένα μας. Η ζωγραφική μου είναι αφιερωμένη στις ομορφιές της ζωής, τις
ομορφιές της χώρας μας, τις ομορφιές της φύσης.
Οι αρχαίοι Έλληνες μας το έδειξαν με την τέχνη τους και στο δρόμο αυτό συνεχίζουμε με τις δικές μας διαδρομές. Μέχρι σήμερα δοκίμασα πολλές μορφές δημιουργίας στον εικαστικό τομέα. Στη ζωγραφική πινάκων με απασχόλησε, για αρκετό χρονικό διάστημα, χωρίς διάθεση στείρας αρχαιολατρίας, ο «διάλογος» των αρχαίων ελληνικών γλυπτών με το σήμερα θεωρώντας πως δεν αποτελούν έργα τέχνης μόνο για τα Μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους,…
Οι αρχαίοι Έλληνες μας το έδειξαν με την τέχνη τους και στο δρόμο αυτό συνεχίζουμε με τις δικές μας διαδρομές. Μέχρι σήμερα δοκίμασα πολλές μορφές δημιουργίας στον εικαστικό τομέα. Στη ζωγραφική πινάκων με απασχόλησε, για αρκετό χρονικό διάστημα, χωρίς διάθεση στείρας αρχαιολατρίας, ο «διάλογος» των αρχαίων ελληνικών γλυπτών με το σήμερα θεωρώντας πως δεν αποτελούν έργα τέχνης μόνο για τα Μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους,…
Στις τελευταίες
εικαστικές δραστηριότητές μου, πάνω σε ένα φυσικό υλικό, που από την ελληνική
αρχαιότητα ήταν γνωστό και χρησιμοποιήθηκε με πολλούς τρόπους, όπως και σε
πλήθος λαών, τη νεροκολοκύθα, διαπίστωσα την καταπληκτική ομοιότητα της
επιφάνειας του αντικειμένου με την επιφάνεια των πήλινων αρχαίων αγγείων.
Με τη
σειρά «Με έμπνευση από αρχαία αγγεία και τοιχογραφίες» αποτυπώνοντας στην
επιφάνεια της νεροκολοκύθας αποσπάσματα από αγγειογραφίες, άλλοτε μοτίβα μόνο,
γεωμετρικά, ανθέμια, ζώα, δελφίνια, φυτά κ.α., άλλοτε παραστάσεις αφηγηματικές,
που αναφέρονται στην ελληνική μυθολογία, στην ιστορική πραγματικότητα ή ακόμα
στην κοινωνική ζωή των αρχαίων, στόχο έχω αφενός να παρουσιάσω την ποικιλία και
τον πλούτο της ελληνικής αγγειογραφίας, αφετέρου να συντελέσω, στο μέτρο του
δυνατού, στην προσέγγιση του αρχαίου κόσμου και της τέχνης του εκ μέρους των
θεατών των εν λόγω εικαστικών δημιουργιών μέσω ενός όμορφου φυσικού υλικού και
δημοφιλούς, που μπορεί να φέρει την ομορφιά της αρχαίας αγγειογραφίας πέρα από
τους μουσειακούς χώρους. Τη σειρά των αγγειογραφιών συμπληρώνουν τα θέματα, που
αντλώ από τις γνωστές και δημοφιλέστατες τοιχογραφίες του κυκλαδικού, του
μινωικού και μυκηναϊκού πολιτισμού. Από τη ζωγραφική σε πλήθος αγγειογραφιών
και τοιχογραφιών εκτός άλλων διαφαίνεται η μεγάλη φυσιολατρία των αρχαίων
κατοίκων του τόπου μας, η φυσιολατρία, που επιβάλλεται να καταστεί και πάλι
τρόπος ζωής στην εποχή μας, αφού όλοι γνωρίζουμε πόσο καταστροφικοί για το
φυσικό περιβάλλον έχουμε γίνει με το σύγχρονο τρόπο ζωής μας.
Στόχος
μου, βέβαια, δεν ήταν η πιστή αναπαράσταση των αρχαίων αγγείων, αλλά η αναφορά
σε αυτά. Ενδεικτικά, εντούτοις, επεμβαίνοντας στο σώμα της νεροκολοκύθας,
κατασκεύασα ελάχιστα αντιπροσωπευτικά ομοιώματα αγγείων, απλώς για να αναδείξω
τις δυνατότητες που προσφέρει το φυσικό αυτό υλικό, αλλά και ως δείγματα
αγγείων, στα οποία αναφέρεται η παρούσα συλλογή εικαστικών έργων.
___________________________________________________
Επικοινωνία: : pchaloul@sch.gr / 6944633078
